Könilik nedir ? Hangi devletlere özgü bir kavramdır ?
Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinde törenin değişmez hükümleri içerisinde yer alan könilik adalet ve doğruluk anlamlarına gelmektedir. Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti), Göktürkler (Köktürkler), Avarlar, Karluklar, Hazarlar, Sabirler, Oğuzlar ve Orta Asya coğrafyasında kurulan diğer Türk devletlerinin neredeyse tamamı adalet kavramına ayrı bir önem vermişlerdir.
Törenin dört değişmez hükmünden biri : Könilik
Könilik Türk töresinin temel taşlarından biridir. Çünkü adaletin doğru bir şekilde tesis edilmediği, yönetime güvenin olmadığı yerlerde iktidarın gücünün doğru bir şekilde kullanıldığından bahsedilemez. Bu nedenle devletin varlığını koruyabilmesi ve halkının güvenini tesis edebilmesi için öncelikle adaletin sağlanması gerekmektedir. Hükümdar ve ailesi ile yönetimdeki kişilerin mutlaka halka karşı doğru olmaları gereklidir.
Halkın devlete bağlılığını sağlayan da könilik adı verilen bu adalet anlayışıdır.
Könilik kavramının Türk toplulukları açısından önemi
Könilik, Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerine ait bir kavram olup bu devletlerde adalet, doğruluk anlamlarında kullanılmıştır. Türk töresinin dört değişmez hükmünden biridir. Bu bağlamda ilk Türk devletlerinin tamamının adalet kurumu üzerinde ayakta kaldığını söyleyebiliriz.
Törenin değişmeyen hükümleri içerisinde yer alan könilik, KPSS sınavına hazırlanan arkadaşların da rahatlıkla cevaplayacağı gibi adalet anlamına gelmektedir.
Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletleri adalet üzerine tesis edilmişlerdir. Hem hakan halkına, hem de bireyler birbirlerine karşı adaletli olmak zorundadır. Aksi takdirde sözlü hukuk kaynağının temeli olan töreden uzaklaşılmış olur.
Könilik, uzluk gibi kavramlarla ile ilgili olarak KPSS, AYT gibi sınavlarda tarih sorusu sorulma ihtimali yüksektir.
