İnklinometre nedir ?
İnklinometre, jeolojide en çok kullanılan ölçüm sistemlerinden biridir. Heyelan ve iksa sistemlerinin eksenlerinde bulunan düşey sapmaların ölçülmesini sağlayan bir yöntem olarak tanımlanabilir. Bu yöntemde, sondaj deliklerinin eksenlerindeki düşey sapmalar belirlenir. İnklinometre aleti, yerleştirildikleri sondaj deliklerinin eksenine dik yönde, değişik derinliklerde hareketlerin ölçümünde kullanılır. İnklinometre, aletsel gözlem yöntemi ile zeminde meydana gelen yatay deformasyonları yüksek hassasiyetle tespit edebilen bir araçtır. İnklinometreler, barajlarda gövde dolgusu, temel ve şevlerin duyarlılığının izlenmesinde de kullanılır.
İnklinometre bir boru içinde yer alan eğim sensörü aracılığıyla bu borudaki deformasyonların tespit edilmesini sağlayan bir ekipmandır. Boru içerisinde yer alan sensörde yerçekimine duyarlı çalışan ve eğim ölçen bir mekanizma bulunur. İnklinometre borusu açılan sondaj deliğine yerleştirilip farklı zamanlarda ölçümler alınarak inklinometre borusunda meydana gelen deformasyonlar tespit edilebilir. Sensörde dikeye göre eğimi ölçen yerçekimi duyarlı bir güç çevirici bulunur. Boru sondaj deliğine veya dolguya, çoğu uygulamada yer altı yatay deformasyonları belirlemek için dikey bir şekilde yerleştirilir. İnklinometre seti, bu ölçümün elektronik ve sayısal olarak yapılmasını sağlayan alet takımıdır. İnklinometre cihazı ile deformasyonun belirlenmesi işlemi, boru boyunca ölçülen eğim değişimlerinin integrasyon yöntemi ile birleştirilmesi ve bu değişimlerin deformasyona dönüştürülmesi ile yapılır. Her bir ölçümde elde edilen ve derinlikle değişen bu deformasyon değerleri bilgisayar ortamında grafiğe dökülerek derinlik boyunca meydana gelen deformasyon değerleri elde edilebilir. Farklı dönemlerde yapılan ölçümler kümülatif olarak grafiğe döküldüğünde maksimum deformasyonun meydana geldiği derinlik değeri ve meydana gelen deformasyon değeri hassas bir biçimde tespit edilebilir.
İnklinometre ölçüm seti şu ekipmanlardan oluşur:
- İnklinometre Borusu: ABS’den mamül (akrilonitril, bütadin ve stiren bileşimi polimer) dört tarafından yivli farklı çapları olan borudur. 3 m’lik parçalar halindedir ve uzatılabilir. Yivler probunun yerleşmesi ve kaymadan aynı doğrultuda ilerlemesi içindir.
- Prob: İnklinometre borusu içine indirilen elektronik cihazdır. Kuyu başındaki okuma cihazına (data logger) kabloyla bağlantılıdır. Bulunduğu derinlikteki pozisyonunun eğimine göre değişen ve mV mertebesindeki gerilim okuma cihazına gönderir.
İnklinometre, zemindeki yatay deformasyonları izlemek ve yapısal analizlerde kullanmak için önemli bir araçtır.