Batolit nedir ? Nasıl oluşur ?
Magmanın yer altının derinliklerine sokularak burada katılaşması sonucu oluşan coğrafi yapılara batolit denir. Sokulum kütlesi olarak da bilinmektedir. Oluşumları lakolitlerle aynı olup büyüklük olarak onlardan farklılık gösterir. Birçoğunun üst yüzeyleri düzensizdir. Batolitlerin büyük çoğunluğu 100 kilometrekareden daha büyük alana sahiptir. Alt kısımları geniş bir yüzeye sahip olup üst kısımları kubbemsi yapıdadır.
Oluşumunda derinlik volkanizması etkilidir. Volkanik alanlarda örneklerine rastlanabilir. Ülkemizde Marmara Bölgesi’nde Yıldız Dağları ve Istranca Dağları bu coğrafi oluşumlara en güzel örneklerdir. Bunun dışında Doğu Karadeniz Bölgesi’nde de örneklerine rastlanmaktadır.
Hemen hemen her kıtada çeşitli örnekleri mevcuttur. Bindal (Norveç), Donegal (İrlanda), Ljusdal (İsveç), Riga (Letonya), Leinster (İrlanda), Sunnhordaland (Norveç), Vitosha-Plana (Bulgaristan), Darling, Heerenveen (Güney Afrika),Mubende (Uganda), Rio Verde (Meksika), Wyoming, Wallowa, Mount Stewart (ABD), Cullen, Moruya, Scottsdale, Kosciuszko, New England (Avustralya), Achala, Cerro Aspero (Arjantin), Antioquia (Kolombiya), Guanambi (Brezilya) dünya üzerindeki önemli batolit oluşumlarıdır.
Batolitler magmatik kütlelerdir. Yer kabuğunun iç kısmından gelip yüzeye ulaşamamış masif kütlelerdir. Yozgat batoliti, Gümüşhane’de bulunan Torul batoliti ülkemizdeki önemli örnekleridir.
Sözcük sırasıyla derinlik ve kayaç anlamlarına gelen bathos ve lithos kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Eski Yunanca kökenlidir. Bir coğrafi terim olarak ise ilk defa Edward Suess tarafından kullanılmıştır.
Hem lakolit hem de batolit AYT sınavında coğrafya sorusu olarak öğrencilerin karşısına gelebilecek kavramlardandır.
