Katatoni nedir ? Belirtileri nelerdir ?
Katatoni, önceleri şizofrenin bir belirtisi olarak görülen, sonraları başka sebeplere bağlı olarak ortaya çıktığı görülen psikomotor belirtilerle kendini gösteren bir rahatsızlıktır. İlk defa XIX. yüzyılın ikinci yarısında Alman psikiyatrist Karl Ludwig Kahlbaum tarafından tanımlanmıştır. Amerikan Psikiyatri Birliği’nin yayımı olan Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı isimli kaynakta şizofreniden bağımsız, ayrı bir rahatsızlık olarak belirtilmiştir.
Katatoninin en önemli belirtisi hareket bozukluğudur. Bunu irade bozuklukları, davranış bozuklukları, konuşma bozuklukları takip eder. Balmumu esnekliği, mannerizm, stereotipi, katalepsi en sık rastlanan hareket bozukluklarıdır. Ekolali ve palilali belirgin bir şekilde gözlemlenen konuşma bozukluklarıdır. Manyerizm adı verilen mimik bozuklukları, posturing adı verilen bulunulan pozisyonda donup kalma, stereotipi adı verilen belirli davranışları anlamsız biçimde sürekli tekrar etme, negativizm adı verilen emirlere sürekli olarak karşı gelme ya da koşulsuz olarak uygulama duygusu, ekolali adı verilen sesleri aynen tekrar etme olgusu, ekopraksi adı verilen davranışları tekrar etme olgusu sıklıkla karşılaşılan sorunlardır. Rahatsızlığa özgü diğer bir önemli belirti de mutizm olarak bilinen suskunluk sürecidir. Katatonik kişilerde görülen bu eğilim sorulan her soruya kayıtsız kalma ve hiçbir şekilde soruları cevaplamama şeklinde kendini gösterir. Bu kişilerde bipolar bozukluk görülme olasılığı da yüksektir. Türkçe’ye donakalım şeklinde tercüme edilmiştir.
Psikomotor bir rahatsızlık olan katatoni şizofrenin hastalığının en ilerlemiş halidir. Bu hastalıktan muzdarip olanlar çevrelerine karşı duyarsızlaşırlar, yabancılaşırlar. Sıcak-soğuk, acı-tatlı, aydınlık-karanlık farkı ortadan kalkar. Tamamen tepkisiz bir sürece geçerler. Katatoniklerin birçoğu çevrelerinde gelişen olaylara da tepkisizdirler. Motor hareketlerdeki yetersizlik kişi de iştahsızlığa dolayısı ile aşırı kilo kaybına yol açar. Rahatsızlığın ileri safhalarında bilinç kaybı ortaya çıkar.
Katatoni çoğu hasta da genetik bir yatkınlığa bağlı olarak ortaya çıkar. Yapılan çalışmalar bazı virüs türlerinin ve nörolojik sorunların da katatoniye yol açabildiğini göstermiştir.
Katatoninin tedavisi tam olarak mümkün olmasa da ilaçla tedavi ve deneysel terapi kimi hastalarda olumlu sonuçlar vermiştir.
Bu arada bir hastalık ya da rahatsızlıktan ziyade bir semptomdur.
