Tarihi roman nedir ? Türk ve Dünya Edebiyatı’ndaki örnekleri nelerdir ?
İster gerçek ister kurgu olsun, konusu tarihi bir olaya dayanan romanlara tarihi roman denir. Tarihi romanlarda bazen tarihi bir olay, bazen de tarihi bir kişilik ya da halk ön plana çıkarılır. Bu tür romanlar epik öğelerde süslüdür.
İlk örneği İskoçyalı yazar ve şair Sir Walter Scott tarafından 1814 yılında yayınlanan Waverley isimli romandır. Bu roman Batı eEdebiyatındaki ilk tarihi roman olarak bilinir. Romanda 1745 Jakobit İsyanı ve onun Britanya coğrafyasındaki etkileri anlatılmaktadır.
Türk Edebiyatı’ndaki ilk tarihi roman ise Vatan Şairi Namık Kemal tarafından kaleme alınan Cezmi isimli romandır. 1880 yılında yayımlanan bu romanda II. Selim döneminde İranlılarla yapılan savaşta yer alan vatansever asker Cezmi’nin başından geçenler anlatılmaktadır. İstanbul’da başlayan olaylar dizisi İran, Azerbaycan coğrafyalarına kadar uzanır ve en son Tebriz Sarayı’nda sonlanır. Adil Giray, Gazi Giray, Perihan ve Şehriyar romanın diğer önemli karakterleridir.
Türün edebiyatımızda birçok örnekleri bulunmaktadır. Kemal Kurt, Feridun Fazıl Tülbentçi, Mustafa Necati Sepetçioğlu, Tarık Buğra, Nahit Sırrı Örik, Safiye Erol, Samim Kocagöz, Hüseyin Nihal Atsız, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu bu türde eserler kaleme alan önemli isimlerdir. Devlet Ana, Kurt Kanunu, Sultan Hamid Düşerken, Kalpaklılar, Osmancık, Doludizgin, Yaban, Hüküm Gecesi, Yavuz Sultan Selim Ağlıyor, Ateşten Gömlek, Sodom ve Gomore, Cem Sultan, Hürrem Sultan, Kapı, Anahtar, Kilit, Küçük Ağa, Sahnenin Dışındakiler, Esir Şehrin İnsanları bu türde kaleme alınan sayısız örnekten sadece birkaçıdır.
Lev Tolstoy’un muhteşem eseri Savaş ve Barış, Charles Dickens’in kaleme aldığı İki Şehrin Hikayesi, Margaret Atwood’un Alias Grace, Umberto Eco’nun Gülün Adı, Marie-Henri Beyle’in Parma Manastırı isimli romanları bu türün dünya edebiyatındaki önemli örnekleri arasında yer almaktadır.
