Göç (Kutlu Dağ) Destanı hangi millete aittir ?
Türeyiş Destanı’nın devamı niteliğindeki Göç Destanı, yerleşik hayata ilk geçen Türk devleti olan Uygurlara aittir. Destanın bilinen bir diğer adı da Kutlu Dağ Destanı.
Uygurlar Kutlu Dağ adı verilen bir dağın eteklerinde sakin ve huzurlu bir hayat sürmektedirler. Destandaki anlatıya göre Uygur hakanı bir gün Kutlu Dağ’ı Çin hükümdarına vermeye karar verir. Bunun üzerinde yerden “göç, göç, göç” şeklinde sesler gelmeye başlar. Uygur halkı bilir ki artık orada yaşamanın onlar için bir anlamı yoktur. Sonrasında ise Uygurların Beş Balig adını verdikleri şehre doğru göç hareketi başlar.
Bu bir nevi en kutsal değerlerine sahip çıkamayan Uygur Türkleri’nin Tanrı tarafından cezalandırılışıdır. Göçe giden süreçte büyük bir açlık, susuzluk ve dolayısı ile kıtlık hakim olur Uygur topraklarında. Yaş artık zorlu ve göç kaçınılmazdır. Çinlilerin Hulin Dağı’nın kayalarını kızdırıp üzerine sirke döküp parçalamalarından sonra Uygur hükümdarının oğlu Gali Tigin’de pek yaşamaz.
Göç Destanı’na ilişkin bilgilerin birçoğunu Çin ve İran kaynaklarından elde etmekteyiz. Her ne kadar bu iki kaynakta verilen bilgiler birbirinin aynısı olmasa da birbirini tamamlar niteliktedir.
Anlatılarda bu kutsal dağın adı Hulin ya da Hulkun olarak geçer.
Destana ait yazılı bilgiler Çin topraklarındaki abideler üzerine işlenmiş olup Moğol Hanı Ogeday zamanında Çin’den getirilen uzmanlarca incelenmiş ve çevrileri yapılmıştır.
Göç Destanı Türk tarihi açısından neden önemlidir ?
Göç Destanı Türk Edebiyatı’nın ilk ürünlerindendir. Sözlü edebiyat geleneğinin bir ürünü olan destan Uygur topraklarında hareketli matbaa tekniğinin de kullanılmasına bağlı olarak yazılı hale de getirilmiştir.
Göç Destanı, Türk edebiyat tarihinin sözlü edebiyat dönemine ait önemli eserlerdendir. Destan, Türeyiş Destanı’nın devamı niteliğinde olup Uygur Türklerine aittir. Uygurların Kutlu Dağ ve çevresinin Çin entrikaları sonrasında nasıl kaybettiğini konu edinmektedir.
Türk tarihinin ibret alınması gereken destanlarındandır. Vatan sevgisinin önemini vurgular niteliktedir.
