Arketip nedir ?
Arketip hem mimari hem de psikoloji de karşımıza çıkan kavramlardan biridir. Yunanca bir orijine sahip olan sözcük davranışsal psikoloji, tarihsel psikoloji ve edebiyat alanında da karşımıza çıkmaktadır. Resim, müzik, matematik, mitoloji gibi alanlarda da bir motif ya da bir sembol olarak ön plana çıkan kavramlardandır.
İlk defa Carl Gustav Jung tarafından kullanılan kavram bir şeyin ilk örneği, ilk tipi, asıl numunesi, diğerlerinin öykündüğü ilk kalıp anlamlarında kullanılmaktadır. İfadelerin, davranış kalıplarının, nesnelerin kendisinden öykündüğü ilk model olarak da tanımlanabilir.
Psikoloji bilimine konu olan arketipler içgüdülere çok yakın analojilerdir, çünkü herhangi bir bilinç gelişmeden çok önce, insan davranışını ortaya koyan ve motive eden, insanın kişisel olmayan kalıtsal özellikleridir.
Mimarlıkta ise "sonraki dönemlerde geliştiği bilinen bir mimari ögenin henüz en yetkin biçimine ulaşmamış ilk örneği” olarak tanımlanmaktadır.
Arketipler insan zihninin geçirdiği evrimsel değişime bağlı olarak ortaya çıkan ortak deneyimler, hatıralar ve düşünceler bütünüdür. Düşüncenin imgesel ya da hayali olarak temsili niteliğindedirler.
Carl Gustav Young arketipleri anne arketipi, yeniden doğuş arketipi, ruh arketipi ve hilebaz arketip olmak üzere dört başlık altında toplamıştır.
