Ezoterizm nedir ?

Ezoterizm, bir konu üzerinde derlenmiş derin bilgilerin veya sırların yalnızca onları anlayabilecek yetenek ve bilgiye sahip olanlara, bir üstat tarafından inisiyasyon (erginlenme) yoluyla aktarıldığı öğretim sistemine denir. Yunanca’da içsel anlamında kullanılan esoterikos sözcüğünden türemiştir. İçrekçilik olarak da bilinir. Ezoterik sözcüğü ise içe yönelik anlam için kullanılmaktadır. Terimin karşıtı ise egzoterizm olarak da bilinen dışraklık sözcüğüdür.

Sözcüğün geçmişi antik çağlara kadar uzanmaktadır. Sözcüğe ilk defa milattan sonra 2. yüzyılda Samasota von Lukian tarafından yazılan Aristoteles felsefesinin ezoterik ve egzoterik olarak ele alındığı hicivsel eserlerde rastlanılmıştır. Pisagor’un kendi öğrencilerini bizzat kendisi dışrak ve içrek diye ayırmaktaydı. Son zamanlarda ise Avrupa’da ve Amerika’da kaleme alınan felsefi ve dini karakterli metinlerde karşımıza çıkmaktadır. Sadece müritlerin bildiği ya da varlığından haberdar olduğu bu yaklaşım için gizli öğreticilik ifadesi de kullanılmaktadır. Dışrak metinler bütün bilgiyi en açık haliyle herkese sunarken içrek metinler herkesin bilmemesini istediği bilgiler içerir ve bu bilginin bu kısmına sadece konuya vakıf kişilerin ulaşması beklenir. Bilgi kişilere belirli aralıklarla ve kademeli olarak verilir. Ezoterik olarak adlandırılan bilgiler dini, felsefi ya da pozitif bilimlere ilişkin bilgiler olabilir. Öğreti olarak kabul edilen bu bilgiler simgeler, alegoriler ve özdeyişler içermektedir.

Ezoterik öğreti sistemleri, insanların doğa yasaları, evrenin gerçekliği ve yaşamın gerçeklikleri üzerine düşünmeye başlamalarıyla ortaya çıkmıştır.

Arap felsefe dünyasında ise bu sözcük yerine Batıniyye tabiri kullanılır.